Staw kolanowy (łac. articulatio genus)
Jest największym stawem w organizmie człowieka. Jest stawem jednoosiowym, a jednocześnie nie jest prostym stawem zawiasowym. Jego zakres ruchów to: zginanie i prostowanie, będące wynikiem toczenia i ślizgania się, a także rotacja wzdłuż osi podłużnej. Cechą charakterystyczną dla rotacji jest to, że zakres jej ruchomości wzrasta w trakcie zginania stawu. Staw kolanowy posiada powierzchnie stawowe trzech kości: udowej, piszczelowej i rzepki.
Budowa stawu kolanowego
Każdy staw zawiera przynajmniej 3 elementy: powierzchnię stawową, torebkę stawową i jamę stawową. Dodatkowo, w zależności od stopnia skomplikowania może także łąkotki, kaletki maziowej, trzeszczki i inne elementy. Nie inaczej jest także w wypadku stawu kolanowego, który jest jednym z najbardziej skomplikowanych w organizmie człowieka.
- Łąkotki stawowe
- dwie półksiężycowe chrząstki włókniste, uzupełniające płaską stawową powierzchnię piszczeli, które jednocześnie amortyzują staw.
- Torebka stawowa
- łączy powierzchnie stawowe kości, a jednocześnie tworzy osłonę dla stawu.
- Więzadła krzyżowe
- łączą kość udową z piszczelową.
- Więzadło poboczne piszczelowe
- jest zrośnięte z torebką stawową i łąkotką przyśrodkową.
- Kość udowa
- koniec dalszy kości udowej ma dwa kłykcie, które łączą ją z kością piszczelową.
- Kość piszczelowa
- jej powierzchnie stawowe końca bliższego wchodzą w skład stawu kolanowego.
- Rzepka
- jest to oddzielna kość, która wchodzi w skład stawu kolanowego. Jej powierzchnia tylna styka się z powierzchnią kości udowej. Rzepka chroni staw kolanowy od przodu i zwiększa siłę działanie mięśnia czworogłowego uda.
Najczęściej spotykane urazy kolana
- Najczęściej spotykanymi urazami są: naciągnięcia, skręcenia, stłuczenia, otarcia i rany.
- Najczęściej do urazów dochodzi: podczas uprawiania sportu, rekreacji, poruszania się po domu i wykonywania prac domowych.
- Najczęściej występujące kontuzje wśród sportowców to: uszkodzenia więzadeł i łąkotki.
- Sporty prowadzące do większości urazów: piłka nożna, narciarstwo, piłka ręczna, siatkówka, bieganie i sporty walki.
Uraz kolana — objawy
Staw kolanowy ze względu na swoją złożoność i funkcję, którą pełni, jest szczególnie narażony na urazy i kontuzje. Grupą, która najczęściej narażona jest na tego typu urazy, są sportowcy. Kontakt z rywalem na boisku, nieostrożne postawienie nogi lub upadek i mamy problem. O urazie może świadczyć kilka objawów.
- Poruszamy się z trudem, każdy krok powoduje ból.
- Opuchnięcie, a czasem zaczerwienienie stawu
- Dotkliwy ból występujący podczas dotyku
- Niemożność całkowitego zgięcia lub wyprostu kolana
- W trakcie powstawania kontuzji słyszalny był trzask, lub odczuwane było przeskoczenie „czegoś” w kolanie.
Uraz kolana — leczenie
Diagnozując konkretny przypadek, lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem, dotyczący okoliczności powstania urazu. Stwierdzając uraz kolana, dodatkowo zleca badanie obrazowe stawu i na podstawie tych danych dokonuje oceny uszkodzenia i zaleca odpowiednie postępowanie terapeutyczne. Najczęściej spotykanymi rozpoznaniami są:
- Uszkodzenie więzadła
- najczęściej spotykane jest uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego, a najczęściej stosowane leczenie operacyjne polega na jego artroskopowej rekonstrukcji.
- Uszkodzenie łąkotek
- leczenie zachowawcze stosowane jest głównie u osób starszych, w przypadku uszkodzeń na tle zwyrodnieniowym. Natomiast leczenie operacyjne polega zszyciu łąkotki lub usunięciu jej fragmentu.
- Uszkodzenie rzepki
- w przypadku zwichnięcia leczenie polega na nastawieniu rzepki i unieruchomieniu stawu na około 4 tygodnie. W przypadku złamania konieczny jest zabieg operacyjny.
- Zwichnięcie kolana
- dochodzi do przesunięcia powierzchni stawowych kolana względem siebie. Konieczna jest Obserwacja szpitalna, gdyż może dojść do dalszych uszkodzeń, a w konsekwencji nawet do amputacji kończyny.
- Uszkodzenie chrząstki stawowej
- sposób leczenia uzależniony jest od stopnia uszkodzenia. Możne to być leczenie zachowawcze polegające na zmianie sposobu aktywności fizycznej, redukcji masy ciała, zastosowaniu środków farmakologicznych. W trudniejszych przypadkach stosowane jest leczenie chirurgiczne polegające na oczyszczeniu lub przeszczepie chrząstki.
Uraz kolana — zapobieganie
Chcąc zapobiec urazom kolana, należy praktykować regularną aktywność fizyczną wzmacniającą ścięgna i mięśnie współpracują współpracujące ze stawem. Należy przeprowadzać kilkunastominutową rozgrzewkę przed przystąpieniem do treningu. Uprawiając dyscyplinę sportu, w której dochodzi do bezpośredniego kontaktu z rywalem, pamiętajmy o zakładaniu opasek, ortez czy ochraniaczy, które chronią staw przed uszkodzeniem mechanicznym.
